قلمکار سازی از پیشه های کهن و قدیمی ایران است که قرنها در اوج شهرت بوده است.قلمکاری و نقاشی روی پارچه از دوره مغولها در ایران مرسوم گشت. بدین دلیل که در دوره فوق بعلت حمایت و پشتیبانی خوانین مغولی پارچههای منقوش وچینی در بازارهای ایران فروش فوق العادهای پیدا کرده بود. ایرانیان نیز جهت رقابت با چینی ها دست به ابتکاراتی زدند که از آن جمله ابداع نقاشی بر روی پارچه یا به اصطلاح پارچههای قلمکار است. سپس در دوره صفویه این هنر گسترش یافت. درحقیقت میتوان گفت دوره پررونق این صنعت از زمان صفویه شروع به اواسط عصر قاجاریهختم گردید. قلمکار نقاشی در اصفهان، شیراز، بروجرد، همدان، رشت، یزد، سمنان، گناباد و کاشان رواج داشته است. ولی اهمیت قلمکارهای بروجرد از سایر مناطق بیشتر بوده است. هماکنون در ایران فقط قلمکار نقاشی در اصفهان صورت میگیرد و پیشکسوت این هنر در حال حاضر استاد گیاهی میباشد.
مینا ماده ای زجاجی است که بر اثر ذوب شدن روی سطح اشیای فلزی، جلوهای شفاف، شبیه به کاشی لعابدار پیدا می کند. هنر میناکاری به روشهای مختلفی انجام می شود که این اثر مینای نقاشی می باشد. در مینای نقاشی لعاب سفید رنگ را که با صمغ و گلیسرین مخلوط می شود را به عنوان بوم کار روی فلز مس زده و و داخل کوره قرار می دهند. مس مورد نظر باید خالص باشد تا روی لعاب تاثیر نگذارد. بعد از این مرحله به وسیله لعاب مینای نقاشی طرح مورد نظر را روی بوم نقاشی میکنند و دوباره در کوره قرار می دهند تا لعاب به درجه پخت برسد. این نوع میناکاری امروزه در اصفهان و شهرهای اطراف آن بسیار پر رونق است.
هنر آراستن سطح چوبی اشیاء کاربردی و تزیینی با استفاده از مواد اولیه نظیر چوب، استخوان و فلز در قالب اشکال هندسی را خاتم گویند. ابزار کار به کار رفته در خاتم سازی عبارت است از: اره دست، اره مثلث بر، اره سرقطع کن، رنده دست، انواع سوهان و سوهانچه، چکش ، تیشه ، گاز انبر ، مغار ، گونیای آهنی ، پرگار ، قیچی ، آهن ربا و ...باید دانست همه اسرار این فن ظریف به شناخت ابزار و مصالح کار خلاصه نمی شود.اجرای هر قسمت از موارد گوناگون این فن ، نیازمند مهارت و استادی و پشتکار است.
بیشتر